Gids voor gewrichtspijn

door

Gewrichten: Opbouw en Functie

Gewrichten zijn complexe structuren waar botten samenkomen, waardoor beweging mogelijk wordt en mechanische steun geboden wordt. Ze bestaan uit onderdelen zoals kraakbeen (een glad, schokdempend weefsel), synoviaal vocht (dat het gewricht smeren), banden (die botten met elkaar verbinden) en pezen (die spieren aan botten koppelen). Belangrijke gewrichten – zoals schouders, heupen, ellebogen en knieën – maken dagelijkse bewegingen mogelijk, van lopen tot tillen. De structuur van elk gewricht bepaalt het bewegingsbereik: zo staan kogelgewrichten (bijv. heupen) draaibewegingen toe, terwijl scharniergewrichten (bijv. knieën) buigen en strekken mogelijk maken.

Begrip van Gewrichtspijn

Gewrichtspijn, of arthralgia, verwijst naar ongemak, stijfheid of ontsteking in één of meerdere gewrichten. Hoewel vaak mild en thuis te verhelpen, kan het ook duiden op onderliggende aandoeningen die medische aandacht vereisen. De pijn kan ontstaan door blessures, overbelasting of systemische ziekten. Zo kan acute pijn volgen op een verstuiking, terwijl chronische pijn vaak wijst op degeneratieve aandoeningen (zoals artrose) of auto-immuunziekten (bijv. reuma).

Belangrijkste Oorzaken van Gewrichtspijn

Artritis
De meest voorkomende oorzaak van gewrichtspijn, artritis omvat meer dan 100 aandoeningen. De twee meest voorkomende vormen zijn:

  • Artrose (OA) : Ontstaat door slijtage van kraakbeen, vooral in dragende gewrichten zoals knieën en heupen. Risicofactoren zijn ouderdom, overgewicht en blessures. Volgens het Reumafonds is artrose in Nederland sterk verbreid onder mensen boven de 40.
  • Reumatoïde Artritis (RA) : Een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem gewrichten aanvalt, leidend tot ontsteking en vervorming. RA komt vaker voor bij vrouwen en vereist vaak levenslange behandeling.

Ontstekings- en Auto-immuunaandoeningen

  • Bursitis : Ontsteking van de bursa (vochtzakjes die wrijving verminderen), vaak in schouders of ellebogen.
  • Jicht : Ophoping van urinezuurkristallen in gewrichten, vaak in de grote teen. Oorzaken zijn dieet (bijv. alcohol, rood vlees) en erfelijkheid.
  • Lupus : Een systeemaandoening die gewrichtontsteking kan veroorzaken. Het Nederlands Lupus Stichting benadrukt het belang van vroege diagnose.

Infecties en Trauma

  • Septische Artritis : Gewrichtsinfecties door bacteriën (bijv. Lyme-ziekte) of virussen, vereisen onmiddellijke behandeling.
  • Blessures : Verstuikingen, botbreuken of ontwrichtingen beschadigen gewrichtstructuren direct.

Stofwisselings- en Systeemziekten

  • Osteoporose : Zwakke botten verhogen het risico op breuken, wat gewrichten belast.
  • Fibromyalgie : Chronische pijn in spieren en gewrichten, gekoppeld aan verhoogde pijngevoeligheid.

Minder Voorkomende Oorzaken

  • Sarcoïdose : Ontstekingsknobbeltjes kunnen gewrichten aantasten.
  • Raachitis : Door vitamine D-tekort ontstaat botverzwakking, wat gewrichtfunctie verstoort.

Symptomen van Gewrichtspijn

Gewrichtspijn kan zich op verschillende manieren uiten:

  • Lokaal ongemak : Stijfheid, dof zeuren of scherpe pijn bij beweging/rust.
  • Ontsteking : Zwelling, roodheid, warmte of pijnlijkheid rond het gewricht (bijv. bij artritis of bursitis).
  • Bewegingsbeperking : Moeilijkheden bij het buigen of strekken door schade of zwelling.
  • Systeemsymptomen : Koorts, vermoeidheid of gewichtsverlies, wat kan duiden op auto-immuunziekten (RA, lupus) of infecties.

Wanneer naar de dokter gaan?

Neem contact op met een arts als u ervaringt:

  • Aanhoudende pijn : Pijn die langer dan drie dagen aanhoudt zonder verbetering.
  • Onverklaarbare symptomen : Koorts zonder verkoudheid/keelpijn, wat kan duiden op septicische artritis of auto-immuunziekten.
  • Zichtbare veranderingen : Zwelling, roodheid of warmte rond het gewricht, een teken van ontsteking of infectie.

Noodgevallen

Ga direct naar de SEH (Spoedeisende Hulp) bij:

  • Ernstig trauma : Een val of klap met hevige pijn of misvorming (bijv. botbreuk of ontwrichting).
  • Plotselinge zwelling of bewegingsonmogelijkheid : Kan wijzen op een compartimentsyndroom of gescheurde band.
  • Misvorming : Zichtbare vervorming van het gewricht, vaak door ernstig letsel of gevorderde artritis.

Diagnose van Gewrichtspijn

Een gestructureerde aanpak helpt de oorzaak te achterhalen:

  1. Klinische evaluatie :
    • Lichamelijk onderzoek : Controle van bewegingsvrijheid, zwelling en pijngevoeligheid.
    • Anamnese : Duur van de klachten, triggers (bijv. overbelasting) en bijbehorende symptomen (ochtendstijfheid bij RA).
  2. Beeldvorming :
    • Röntgenfoto’s : Zoeken naar botbreuken, artrose of gewrichtsslijtage.
    • MRI/CT-scans : Onderzoeken zachte weefselschade (bijv. gescheurde pezen) of vroege ontstekingen.
  3. Labtests :
    • Bloedonderzoek : Testen zoals reumafactor (RA), anti-CCP (specifiek voor RA) of ANA (lupus) voor auto-immuunaandoeningen.
    • Ontstekingsmarkers : Verhoogd CRP of BE (bezinkingssnelheid) wijzen op systemische ontsteking.
    • Gewrichtsvloeistofanalyse : Synoviaal vocht onderzoeken op infecties (septicische artritis) of jichtkristallen.

Thuis- en Leefstijlmanagement

Farmaceutische Linderingsmethoden

  • Plaatselijke pijnstillers : Crèmes of gels met capsaïcine (uit chilipepers) of NSAID’s (bijv. diclofenacgel) blokkeren pijnsignalen. Het Reumafonds benadrukt hun effect bij milde tot matige artrose.
  • Orale NSAID’s : Zelfzorgmiddelen zoals ibuprofen of naproxen onderdrukken ontsteking, maar langdurig gebruik kan maag- of hartklachten veroorzaken, volgens het RIVM .

Beweging en Activiteit

  • Laagdrempelige sporten : Zwemmen, fietsen of wandelen versterken spieren rond gewrichten. Het RIVM adviseert 150 minuten matige beweging per week voor gewrichtsgezondheid.
  • Rekoefeningen : Yoga of tai chi verbeteren flexibiliteit. Een 2021-studie in het Nederlands Tijdschrift voor Reumatologie toonde 30% minder pijn bij reumapatiënten door yoga.

Gewichtsbeheersing

Overgewicht belast knieën en heupen. Volgens de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV) halveert 10% gewichtsverlies de pijn bij artrose.

Warmte- en Koude Therapie

  • Warmte : Baden of kruikjes ontspannen stijve gewrichten.
  • Koude : IJspakkingen verminderen acute zwelling. Richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Sportgeneeskunde adviseren maximaal 15 minuten per sessie.

Rust en Houding

Vermijd overbelasting. Ergonomische aanpassingen (bijv. een steunende stoel) verminderen druk op gewrichten tijdens dagelijkse activiteiten.

Medische Interventies

Diagnostiek en Behandeling

  • Gewrichtspunctie : Een arts zuigt vocht af voor analyse op infecties of jicht. Deze procedure verlicht ook druk, aldus de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie (NVR) .
  • Cortisoninjecties : Remmen ontsteking bij artrose of reuma. Maximaal 3–4 keer per jaar om kraakbeenbeschadiging te voorkomen.

Ziektemodulerende Therapieën

  • Reumabehandeling : Vroege inzet van DMARD’s (bijv. methotrexaat) of biologica (TNF-remmers) onderdrukt het immuunsysteem. De NVR adviseert deze binnen 3 maanden na diagnose.
  • Experimentele therapieën : JAK-remmers en stamcelinjecties worden onderzocht in studies zoals die van het Nederlands Trial Register .

Chirurgische Opties

  • Gewrichtsvervanging : Bij ernstige artrose in heup of knie. Moderne protheses duren 15–20 jaar, volgens de NOV .
  • Artroscopie : Minimaal-invasieve operatie voor gescheurde banden of kraakbeen.

Fysiotherapie

Op maat gemaakte oefeningen verbeteren kracht en stabiliteit. Een 2020-review in Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie toonde 40% minder kniepijn bij artrosepatiënten na therapie.

Speciale gevallen en aanvullende therapieën

Jicht :
Behandeling omvat allopurinol (verlaagt urinezuur) en dieetwijzigingen (minder rood vlees, alcohol). Het Reumafonds adviseert ook hydratatie en het vermijden van fructosehoudende dranken.

Fibromyalgie :
Combinatie van antidepressiva (bijv. duloxetine), cognitieve gedragstherapie en regelmatige beweging. Ondersteuning van patiëntenverenigingen zoals Fibromyalgie Vereniging Nederland is vaak essentieel.

Complementaire methoden :

  • Acupunctuur : Ondersteunt pijnbestrijding, hoewel wetenschappelijk bewijs wisselt.
  • Supplementen : Glucosamine/chondroïtine kan bij sommigen helpen, volgens onderzoek van het Nederlands Centrum voor Complementaire Geneeskunde .

Uitzicht voor mensen met gewrichtspijn

De langetermijnprognose verschilt per oorzaak en behandeltijd. Bij artrose (OA), de meest voorkomende vorm, verergert pijn langzaam door kraakbenslijtage. Hoewel niet genezen, is pijn goed te managen met beweging en medicatie. Volgens het Reumafonds leven 1,3 miljoen Nederlanders met OA, waarbij vroege interventie cruciaal is voor mobiliteit.

Bij ernstige aandoeningen zoals reumatoïde artritis (RA) is snel handelen nodig. De Nederlandse Vereniging voor Reumatologie (NVR) benadrukt dat DMARD’s of biologica in 50–70% van de gevallen remissie bewerkstelligen.

Plaats een reactie